Er is ooit een experiment gedaan waarbij mensen in een wachtruimte zaten en er langzaam rook onder de deur door kwam. Iedereen bleef zitten, tot uiteindelijk één iemand opstond. Een kunstenaar, zo bleek. Dit verhaal ken ik vooral uit interviews met kunstenaars zelf, alsof dit experiment het ultieme bewijs was van iets. Ik hoopte ook zo iemand te zijn. Het experiment had me in ieder geval duidelijk gemaakt dat deze houding ertoe zou leiden dat we niet levend zouden verbranden, want er was tenminste één iemand die nog zelf durfde na te denken! Vervolgens hebben alle Hollywoodfilms en reclames voor gladde computers mij hetzelfde duidelijk gemaakt. Wees the odd one out. De meeste van mijn vrienden hebben net zo’n lekkere gladde computer als ik en proberen ook the odd one out te zijn. Dat rijmt niet heel goed met een vaccinatie nemen, blijkt. Als ik met mijn vrienden gesprekken voer over wel of niet vaccineren, is de conclusie meestal dat iedereen het ‘voor zichzelf moet weten’.
Voor mijn generatie is dit een vrij geijkte conclusie van een gesprek. Wij leven dit zelfs. Soms denk ik dat het een erfenis is die we van onze ouders hebben gekregen, die helemaal niet zelf mochten beslissen wat ze gingen studeren (wat ze mochten weten dus), en wie ze liefhadden. Onze ouders hebben zich denk ik voorgenomen dat wij de ruimte moesten krijgen om zelf te mogen beslissen. In alles. De consequentie daarvan is dat mijn generatie nog nooit heeft moeten denken in termen van ‘de gemeenschap’, omdat we zo gewend zijn ‘altijd voor onszelf te beslissen’ en onszelf dus voortdurend als kompas te nemen voor de juiste beslissing. Dat wreekt zich nu. Niet per se op mij en mijn vrienden, maar eerder op de mensen die nu door de bijna twee miljoen ongevaccineerden de deur niet uit komen. Het was best een schok voor mij. Het idee dat ‘iedereen beslist voor zichzelf’ niet altijd tot een betere wereld leidt. En met een betere wereld doel ik hier op een gezonde gemeenschap, en met een gezonde gemeenschap bedoel ik vooral een gezonde meent, gezonde commons.
Ik heb het zelf ook altijd beweerd. Cursussen gedaan en in therapie leren aanvoelen hoe ik mezelf als graadmeter kan nemen voor juiste beslissingen. Mijn eigen grenzen leren aanvoelen en die respecteren. En nu blijkt dat inzake een pandemie – en misschien uiteindelijk wel inzake alles – dit adagium tekortschiet. Ik bedoel, het is nog steeds waar. Natuurlijk moet iedereen voor zichzelf beslissen, maar wat die uitdrukking verbergt, waar die dus tekortschiet, is dat je dus niet uitsluitend voor jezelf beslist. Er zijn consequenties. Het is niet alleen je eigen risico. De vraag is hoe we dit moeten verbeelden. Tot op heden heb ik nog geen goed beeld gevonden dat zelfbeschikking belangrijk maakt, en tegelijkertijd de consequenties daarvan laat zien.
Waarschijnlijk zit er in de bossen wel een mooi beeld over leven in gemeenschappen, alleen heb ik die boeken niet gelezen, omdat ik de hele tijd over virusdeeltjes zit te lezen en DNA.
Ik wilde weten wat mijn niet-gevaccineerde vrienden leken te weten. Na weken lezen in bed, in slaap vallen, de volgende dag opnieuw proberen, ben ik vooral verder van huis. Gevaccineerd én bezorgd.
Ergens denk ik dat als ik ver van huis ben, waarschijnlijk iedereen ver van huis is. Dat zou mooi zijn. Of ja, niet mooi. In ieder geval niet zo eenzaam als praten met je vrienden over vaccinatie, terwijl je van binnen denkt: maar op deze manier gaat de wereld kapot, en je tegelijkertijd weet dat je vriend precies dezelfde gedachte heeft over jou, want hij is toch degene die opstaat terwijl er rook onder de deur door komt.
Link naar de column.